Wat is lactose-intolerantie?
Lactose is een suiker wat in melk en melkproducten voorkomt. Het wordt daarin ook wel melksuiker genoemd.
Om lactose te kunnen verteren is lactase nodig. Een enzym dat in de wand van de dunne darm wordt gemaakt. Wanneer onvoldoende lactase in de darm wordt aangemaakt, kan lactose onverteerd in de dikke darm komen. De daar (van nature) aanwezige bacteriën breken de lactose af. Hierbij komen extra gassen en darmprikkelende stoffen vrij, waardoor klachten kunnen ontstaan.
Als bij gebruik van “gewone” hoeveelheden melk en melkproducten (twee tot drie glazen per dag) de niet verteerde lactose darmklachten geeft, noemen we dat lactose-intolerantie.
Lactose-intolerantie is geen koemelkallergie. Bij koemelkallergie ontstaan klachten doordat het afweersysteem antistoffen aanmaakt tegen melkeiwitten.
Wat zijn de klachten?
De meest voorkomende klachten zijn:
– een opgeblazen gevoel
– winderigheid
– rommelingen in de buik
– krampen en/of pijn in de buik.
De ontlasting is vaak dun (diarree), zurig, schuimend en soms wat groenig van kleur.
In hoeverre klachten optreden, hangt af van de hoeveelheid lactase die nog wordt gemaakt, de samenstelling van de voeding en de soort bacteriën (darmflora) in de darm.
Klachten (of verergering van klachten) treedt meestal op tussen 30 minuten en 2 uur na het consumeren van lactose.
Welk drie vormen van lactose-intolerantie zijn er?
1.Primaire lactose-intolerantie
Bijna alle zuigelingen maken voldoende lactase aan om lactose uit moedermelk goed te verteren. Bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen neemt na het derde levensjaar de productie van lactase af.
In het Verre Oosten heeft vrijwel iedereen op volwassen leeftijd primaire lactose-intolerantie, rond de Middellandse Zee is dat 50% van de bevolking.
West-Europeanen en Noord-Amerikanen blijven over het algemeen voldoende lactase aanmaken.
2. Secundaire lactose-intolerantie
Een lactose-intolerantie kan ook ontstaan door een beschadiging van het darmkanaal. Bij coeliakie, een ontstoken darm, een darminfectie, na bestraling of na een darmoperatie, kan de darmwand zodanig beschadigd zijn dat er onvoldoende lactase aangemaakt kan worden. Dit is over het algemeen een tijdelijke vorm van lactose-intolerantie. Wanneer de darm hersteld is, wordt weer voldoende lactase aangemaakt.
3.Congenitale (aangeboren) lactose-intolerantie
Dit is een zeer zeldzame, erfelijke en levenslange vorm van lactose-intolerantie. Mensen met deze vorm van lactose-intolerantie maken vanaf de geboorte geen of zeer weinig lactase aan en verdragen dus ook geen moedermelk.
Hoe ga je om met lactose-intolerantie?
Bij lactose-intolerantie is advies van een arts of diëtist aan te raden. Zij zorgen ervoor dat de hoeveelheid lactose in de voeding beperkt wordt, zonder dat er een tekort aan voedingsstoffen ontstaat. Ook bepalen zijn welke melkvervanger het meest geschikt is.
Meestal is het niet nodig om helemaal geen melk- en melkproducten meer te eten of te drinken. Ook is het vaak niet nodig producten te vermijden met melk of lactose als ingrediënt.
Lactose komt van nature voor in moedermelk en dierlijke melksoorten zoals koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk. Dierlijke melksoorten zijn dus geen lactose vrije vervangers voor koemelk bij lactose-intolerantie. Ook in producten waarin dierlijke melksoorten zijn verwerkt, kan lactose voorkomen.
Lactose (melksuiker) komt vooral voor in de volgende melkproducten:
- volle, halfvolle en magere melk en karnemelk
- geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk en ezelinnenmelk
- zachte geiten- en schapenkaas
- chocolademelk, yoghurtdrink en fruitzuiveldranken zoals Rivella en Taksi
- smeltkaas, smeerkaas, buitenlandse kaas, verse kaas, Hüttenkäse, cottage cheese. In Nederlandse harde kaas, zoals Goudse kaas, zit geen lactose. Dit komt doordat de lactose tijdens de rijping van de kaas volledig wordt afgebroken.
- yoghurt, kwark, kefir
- vla, pap, pudding, mousse
- slagroom, zure room en crème fraîche
Ook in geneesmiddelen, vitaminepreparaten en zoetjes kan lactose voorkomen. In deze producten wordt het meestal in zeer kleine hoeveelheden als vulmiddel gebruikt. Hiervan krijgen de meeste mensen met lactose-intolerantie dan ook geen klachten. Sommige geneesmiddelen zijn echter ook beschikbaar in een andere vorm zonder lactose.
Naast in melk en melkproducten kan melksuiker ook voorkomen in producten waarin melk, melkpoeder of bepaalde bestanddelen uit melk zijn verwerkt. Dit staat vermeld op het etiket.
Bij de apotheek is een enzympreparaat verkrijgbaar dat van gewone melk lactosebeperkte melk kan maken. De arts of diëtist kan aangeven of dit preparaat geschikt is.
Bron: mlds, voedingscentrum, alpro, arla, Waterlandziekenhuis Purmerend
